Περιεχόμενα:
Ο άνθρωπος είναι τριαδικός
ΓΕΝ α:26 Και είπεν ο Θεός, Ας κάμωμεν άνθρωπον κατ' εικόνα ημών, καθ' ομοίωσιν ημών· και ας εξουσιάζη επί των ιχθύων της θαλάσσης και επί των πετεινών του ουρανού και επί των κτηνών και επί πάσης της γης και επί παντός ερπετού, έρποντος επί της γης.
Σχεδόν όλα τα Χριστιανικά δόγματα, πιστεύουν στον Τριαδικό Θεό, τον Πατέρα, τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα, Τριάδα ομοούσιον και αχώριστον όπως λέει και το σύμβολο της πίστεως της αρχαίας και αδιαίρετης Εκκλησίας του Χριστού. Έτσι ακριβώς πλάστηκε ο άνθρωπος, κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσιν του Θεού, άρα δεν θα μπορούσε παρά να είναι και αυτός τριαδικός. Πράγματι, ο άνθρωπος όπως ακόμη και η επιστήμη σήμερα δέχεται, αποτελείται απο το σώμα, τη ψυχή και το πνεύμα.
Α’ ΘΕΣ 5:23 Αυτός δε ο Θεός της ειρήνης είθε να σας αγιάση ολοκλήρως, και να διατηρηθή ολόκληρον το πνεύμά σας και η ψυχή και το σώμα αμέμπτως εν τη παρουσία του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού.
Εδώ ο Απ Παύλος αναφέρει τα τρία στοιχεία που συνιστούν τον άνθρωπο. Αν και διαφορετικά, αυτά τα στοιχεία είναι αυστηρά αλληλένδετα. Ο άνθρωπος είναι μία αναπόσπαστη ενότητα των τριών στοιχείων.
Η «ψυχή» και το «πνεύμα», εμφανίζονται στη ζωή μας ως δύο συνυπάρχοντα άυλα στοιχεία του ανθρώπου. Κάποιοι τα θεωρούν ως ένα ενιαίο σύνολο, που προσδιορίζει τη προσωπικότητα του ανθρώπου. Παρόλο που συνυπάρχουν και προσδιορίζουν τον άνθρωπο, διατηρούν όμως και τις διαφορές τους, και είναι αυτόνομα στοιχεία.
Η «ψυχή» και το «πνεύμα» είναι παρόμοια στον τρόπο που χρησιμοποιούνται στην πνευματική ζωή του πιστού. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι και τα δυο αναφέρονται στην άυλη πλευρά του ανθρώπου, αλλά μόνο το «πνεύμα» αναφέρεται στο περπάτημα του ανθρώπου με τον Θεό. Η «ψυχή» αναφέρεται στο περπάτημα του ανθρώπου στον υλικό και στον άυλο κόσμο. Τα δύο αυτά παρόμοια στοιχεία, συνθέτουν και συνοδεύουν τον άνθρωπο, με δικό τους τρόπο το καθένα.
Τι συμβαίνει με τον θάνατο
Με τον θάνατο, το υλικό σώμα διαχωρίζεται από τα άυλα ψυχή και πνεύμα. Το μεν σώμα πηγαίνει στο χώμα προσωρινά μέχρι να γίνει η ανάσταση. Η ψυχή και το πνεύμα των πιστών πηγαίνουν στη παρουσία του Θεού και περιμένουν την ανάσταση ώστε να ενωθούν με τα άφθαρτα και αιώνια σώματα τους, ώστε να αρχίσουν να ζουν την αιωνιότητα ως ολοκληρωμένοι άνθρωποι. Η ψυχή και το πνεύμα των απίστων πηγαίνουν σε ένα τόπο βάσανου (άδης) και παραμένουν εκεί υπόδικοι, μέχρι τη τελική κρίση.
ΕΚΚΛ 12:7 και επιστρέψη το χώμα εις την γην, καθώς ήτο, και το πνεύμα επιστρέψη εις τον Θεόν, όστις έδωκεν αυτό.
ΑΠΟΚ 6:9 Και ότε ήνοιξε την πέμπτην σφραγίδα, είδον υποκάτω του θυσιαστηρίου τας ψυχάς των εσφαγμένων διά τον λόγον του Θεού και διά την μαρτυρίαν, την οποίαν είχον. 10 Και έκραξαν μετά φωνής μεγάλης, λέγοντες· Έως πότε, ω Δέσποτα άγιε και αληθινέ, δεν κρίνεις και εκδικείς το αίμα ημών από των κατοικούντων επί της γης; 11 Και εδόθησαν εις έκαστον στολαί λευκαί, και ερρέθη προς αυτούς να αναπαυθώσιν έτι ολίγον καιρόν, εωσού συμπληρωθώσι και οι σύνδουλοι αυτών και οι αδελφοί αυτών οι μέλλοντες να φονευθώσιν ως και αυτοί.
ΓΕΝ 35:18 και ενώ παρέδιδε την ψυχήν διότι απέθανεν, …
Το σώμα
ΓΕΝ 2:7(α) Και έπλασε Κύριος ο Θεός τον άνθρωπον από χώματος εκ της γης…
Πρώτα λοιπόν ο Θεός έκανε το σώμα σώμα από χώμα της γης, που είναι η φυσική ή υλική όψη της ανθρώπινης φύσης. Το σώμα αποτελεί το “σπίτι”, το σκήνωμα μέσα στο οποίο κατοικεί ο αιώνιος άνθρωπος, δηλαδή η ψυχή και το πνεύμα. Στην αρχή της δημιουργίας, ολόκληρος ο άνθρωπος (σώμα, ψυχή και πνεύμα), πλάστηκε για να ζει αιώνια. Εξαιτίας όμως της αμαρτίας των πρωτοπλάστων, ο θάνατος μπήκε στον άνθρωπο. Η θυσία όμως του Ιησού Χριστού, επαναφέρει όσους ανθρώπους τον δεχτούν σαν προσωπικό τους Σωτήρα, στη προ της πτώσης κατάσταση και ο άνθρωπος από αυτή τη ζωή, αρχίζει και γεύεται τη Βασιλεία των Ουρανών.
ΡΩΜ 5:12 Διά τούτο καθώς δι' ενός ανθρώπου η αμαρτία εισήλθεν εις τον κόσμον και διά της αμαρτίας ο θάνατος, και ούτω διήλθεν ο θάνατος εις πάντας ανθρώπους, επειδή πάντες ήμαρτον· … 18 Καθώς λοιπόν δι' ενός αμαρτήματος ήλθε κατάκρισις εις πάντας ανθρώπους, ούτω και διά μιας δικαιοσύνης ήλθεν εις πάντας ανθρώπους δικαίωσις εις ζωήν.
Η ψυχή
Η λέξη «ψυχή», αναφέρεται και στις δύο υποστάσεις του ανθρώπου. Την άυλη και άφθαρτη, αλλά και την υλική. Πρόκειται για τον ψυχοσωματικό άνθρωπο, δηλαδή. Η «ψυχή» εμφανίζεται ως άυλη και άφθαρτη ουσία, που ενωμένη με το «πνεύμα» αποτελεί τον εσωτερικό άνθρωπο. Κατοικεί και διαχέεται στο σώμα, δίνοντάς του οντότητα. Έτσι στη βασική της υπόσταση, η «ψυχή» σημαίνει ζωή. Με τούτα τα δεδομένα, όποτε χρησιμοποιούμε τη λέξη «ψυχή», μπορούμε να αναφερόμαστε και σε ολόκληρο το πρόσωπο, είτε είναι ζωντανό είτε είναι νεκρό. Ακούμε συνήθως τη φράση, «Ήταν τόσες ψυχές», για να προσδιορίσουμε ένα πλήθος ανθρώπων.
Γνωρίζουμε επιπλέον, ότι ο Δημιουργός Θεός μας, μόλις έπλασε τον άνθρωπο, φύσηξε μέσα στα ρουθούνια του πνοή ζωής. Έτσι έγινε ο άνθρωπος ζωντανή ψυχή.
ΓΕΝ 2:7(β) … και ενεφύσησεν εις τους μυκτήρας αυτού πνοήν ζωής, και έγεινεν ο άνθρωπος εις ψυχήν ζώσαν.
Η ψυχή είναι η δύναμη της ζωής που ζωοποιεί και εμψυχώνει το σώμα, κάνοντάς το να μην είναι μόνο ένας βώλος ύλης, αλλά κάτι που μεγαλώνει και κινείται, που αισθάνεται και αντιλαμβάνεται. Και τα ζώα έχουν ψυχή και ίσως και τα φυτά. Αλλά στην περίπτωση του ανθρώπου, η ψυχή είναι προικισμένη με συνείδηση. Ο άνθρωπος αντίθετα με τα ζώα, έχουν μια λογική ψυχή με ικανότητα για αφηρημένη σκέψη, και με δυνατότητα να προχωρεί με λογικά επιχειρήματα σε ένα συμπέρασμα. Αυτές οι λογικές δυνάμεις δεν υπάρχουν στα ζώα που διαθέτουν μόνο τα βασικά ένστικτα της αυτοσυντήρησης και της αναπαραγωγής.
Η ψυχή Είναι η οριζόντια σχέση του ανθρώπου με τον κόσμο. Με την ψυχή του ο άνθρωπος ασχολείται με την επιστημονική ή φιλοσοφική έρευνα, αναλύοντας τα δεδομένα της αισθητικής του εμπειρίας με τη λογική του.
Στην πιο βασική της έννοια, η λέξη «ψυχή» σημαίνει «ζωή». Ωστόσο, η Αγία Γραφή πηγαίνει πέρα από τη «ζωή» και σε πολλές άλλες περιοχές. Μια από αυτές τις περιοχές είναι και η λαχτάρα του ανθρώπου για την αμαρτία (Κατά Λουκά 12:26). Ο άνθρωπος είναι από τη φύση του αμαρτωλός και σαν αποτέλεσμα, η ψυχή του είναι μολυσμένη.
Είναι αρχή της ζωής να φεύγει τη στιγμή του φυσικού θανάτου (Γένεση 35:18, Ιερεμίας 15:2). Η «ψυχή» όπως και το «πνεύμα», είναι το κέντρο πολλών πνευματικών και συναισθηματικών εμπειριών (Ιώβ 30:25, Ψαλμός 43:5, Ιερεμίας 13:17). Όποτε χρησιμοποιείται η λέξη «ψυχή», μπορεί να αναφέρεται σε ολόκληρο το πρόσωπο, είτε είναι στη ζωή είτε μετά το θάνατο.
Η σωματική τροφή προορίζεται για το σώμα, ενώ η πνευματική τροφή (ο Λογος του Θεού), για την ψυχή. Το σώμα πρέπει να τρέφεται για να συνεχίσει να υπάρχει, η ψυχή πρέπει να τραφεί για να ζήσει. Στο σώμα δίνουμε τροφή της γης επειδή το σώμα είναι από την γη. Στην ψυχή δίνουμε τροφή ουράνια επειδή η ψυχή είναι από τον ουρανό.
Η ψυχή του ανθρώπου:
Είναι η οριζόντια σχέση του ανθρώπου με τον κόσμο
Εκφράζεται μέσα απο την καρδιά που επιποθεί διάφορα πράγματα
Αποτελείται από το θυμικό, την αντίληψη και τις εμπειρίες μας
Περιέχει τις δυνατότητές μας, τα ταλέντα μας και τις ικανότητές μας
Αφορά στην επιθυμία, στις βουλές και στη θέληση μας
Το πνεύμα
Το πνεύμα είναι η “πνοή ζωής” του Θεού στον άνθρωπο, που δεν έχουν τα ζώα. Το πνεύμα έχει δοθεί από τον Θεό στον άνθρωπο, είναι το σημαντικότερο άυλο στοιχείο του που του δίνει τη δυνατότητα να επικοινωνεί απευθείας με τον Πνεύμα του Θεού και είναι υπεύθυνο για τη πνευματική του ζωή. Ο Θεός αποκαλύπτει ότι μόνο με το πνεύμα μας μπορούμε να έχουμε επικοινωνία μαζί του. Αυτό το βεβαίωσε στην Σαμαρείτιδα ο Ιησούς Χριστός, προσωπικά και αποκαλυπτικά:
ΙΩΑ 4:24 Ο Θεός είναι Πνεύμα, και οι προσκυνούντες αυτόν εν πνεύματι και αληθεία πρέπει να προσκυνώσι.
Με το πνεύμα του λοιπόν, ο άνθρωπος εννοεί τις αιώνιες πνευματικές αλήθειες του Θεού, όχι με διανοητικούς συλλογισμούς, αλλά με άμεση πνευματική κατανόηση και αντίληψη. Το πνεύμα είναι επομένως διαφορετικό από τις λογικές δυνάμεις του ανθρώπου και τις αισθητικές συγκινήσεις, και ανώτερο και από τις δύο.
Ο πιστός άνθρωπος αισθάνεται ότι έχει ένα πνεύμα που το ζωοποίησε ο Θεός, έχει δηλαδή την “αυτοσυνειδησία” της σωτηρίας του, αλλά ο ίδιος δεν είναι πνεύμα.
ΡΩΜ 8:16 Αυτό το Πνεύμα συμμαρτυρεί με το πνεύμα ημών ότι είμεθα τέκνα Θεού.
Α’ ΚΟΡ 2:10 Εις ημάς δε ο Θεός απεκάλυψεν αυτά διά του Πνεύματος αυτού· επειδή το Πνεύμα ερευνά τα πάντα και τα βάθη του Θεού. 11 Διότι τις των ανθρώπων γινώσκει τα του ανθρώπου, ειμή το πνεύμα του ανθρώπου το εν αυτώ; Ούτω και τα του Θεού ουδείς γινώσκει ειμή το Πνεύμα του Θεού. 12 Αλλ' ημείς δεν ελάβομεν το πνεύμα του κόσμου, αλλά το πνεύμα το εκ του Θεού, διά να γνωρίσωμεν τα υπό του Θεού χαρισθέντα εις ημάς. 13 Τα οποία και λαλούμεν ουχί με διδακτούς λόγους ανθρωπίνης σοφίας, αλλά με διδακτούς του Πνεύματος του Αγίου, συγκρίνοντες τα πνευματικά προς τα πνευματικά. 14 Ο φυσικός όμως άνθρωπος δεν δέχεται τα του Πνεύματος του Θεού· διότι είναι μωρία εις αυτόν, και δεν δύναται να γνωρίση αυτά, διότι πνευματικώς ανακρίνονται. 15 Ο δε πνευματικός ανακρίνει μεν πάντα, αυτός δε υπ' ουδενός ανακρίνεται. 16 Διότι τις εγνώρισε τον νούν του Κυρίου, ώστε να διδάξη αυτόν; ημείς όμως έχομεν νούν Χριστού.
ΙΑΚ 2:26 Διότι καθώς το σώμα χωρίς πνεύματος είναι νεκρόν, ούτω και η πίστις χωρίς των έργων είναι νεκρά.
Αντίθετα, οι άπιστοι είναι «πνευματικά νεκροί».
ΕΦΕΣ 2:1 Και εσάς όντας νεκρούς διά τας παραβάσεις και τας αμαρτίας εζωοποίησεν, 2 εις τας οποίας περιεπατήσατέ ποτέ κατά το πολίτευμα του κόσμου τούτου, κατά τον άρχοντα της εξουσίας του αέρος, του πνεύματος το οποίον ενεργεί την σήμερον εις τους υιούς της απειθείας· 3 μεταξύ των οποίων και ημείς πάντες ανεστράφημέν ποτέ κατά τας επιθυμίας της σαρκός ημών, πράττοντες τα θελήματα της σαρκός και των διαλογισμών, και ήμεθα εκ φύσεως τέκνα οργής, ως και οι λοιποί· 4 ο Θεός όμως πλούσιος ων εις έλεος, διά την πολλήν αγάπην αυτού με την οποίαν ηγάπησεν ημάς, 5 και ενώ ήμεθα νεκροί διά τα αμαρτήματα, εζωοποίησεν ημάς μετά του Χριστού· κατά χάριν είσθε σεσωσμένοι· 6 και συνανέστησε και συνεκάθισεν εν τοις επουρανίοις διά Ιησού Χριστού,
Στα γραπτά του Παύλου το «πνεύμα» είναι βασικό στην πνευματική ζωή των πιστών. Το πνεύμα είναι το στοιχείο του ανθρώπου, που του δίνει την δυνατότητα να έχει μια στενή σχέση με τον Θεό. Όποτε χρησιμοποιείται η λέξη «πνεύμα», αναφέρεται στην άυλη πλευρά του ανθρώπου και συμπεριλαμβάνει τη ψυχή.
Α’ ΚΟΡ 2:14 Ο φυσικός (κείμενο: ψυχικός) όμως άνθρωπος δεν δέχεται τα του Πνεύματος του Θεού· διότι είναι μωρία εις αυτόν, και δεν δύναται να γνωρίση αυτά, διότι πνευματικώς ανακρίνονται. 15 Ο δε πνευματικός ανακρίνει μεν πάντα, αυτός δε υπ' ουδενός ανακρίνεται. 16 Διότι τις εγνώρισε τον νούν του Κυρίου, ώστε να διδάξη αυτόν; ημείς όμως έχομεν νούν Χριστού.
Α’ ΚΟΡ 15:45 Ούτως είναι και γεγραμμένον· Ο πρώτος άνθρωπος Αδάμ έγεινεν εις ψυχήν ζώσαν· ο έσχατος Αδάμ εις πνεύμα ζωοποιούν.
Το πνεύμα του ανθρώπου:
Είναι η κάθετη σχέση του ανθρώπου με τον Θεό
Μας παρέχει τη αυτοσυνειδησία της σωτηρίας μας
Εξυπηρετεί την άμεση σύνδεσή μας με το Άγιο Πνεύμα
Μας "δείχνει" από όπου προέρχεται ο σκοπός της ζωής μας
Εκφράζεται με την λογική ώστε να αποφασίζει, να απορρίπτει και να εκλέγει
Ο Λόγος του Θεού εισχωρεί ανάμεσα στη ψυχή και στο πνεύμα
ΕΒΡ 4:12 Διότι ο λόγος του Θεού είναι ζων και ενεργός και κοπτερώτερος υπέρ πάσαν δίστομον μάχαιραν και διέρχεται μέχρι διαιρέσεως ψυχής τε και πνεύματος, αρμών τε και μυελών, και διερευνά τους διαλογισμούς και τας εννοίας της καρδίας·
Ο Λόγος του Θεού, έχει την ικανότητα να εισχωρεί βαθιά μέσα στον άνθρωπο, ανάμεσα στο πνεύμα και στην ψυχή.
Επειδή ο άνθρωπος έχει ψυχή και πνεύμα, κατέχει τη δύναμη του αυτεξούσιου και της ηθικής ελευθερίας, δηλ. την αίσθηση του καλού και του κακού, και τη δυνατότητα να διαλέγει ανάμεσά τους. Εκεί όπου τα ζώα ενεργούν από ένστικτο, ο άνθρωπος μπορεί να πάρει μία ελεύθερη και συνειδητή απόφαση, η οποία θα καθορίσει το αιώνιο μέλλον του.
Η κουλτούρα και το εκπαιδευτικό σύστημα στη σύγχρονη Δύση βασίζονται σχεδόν αποκλειστικά στην εξάσκηση του λογικού μυαλού και, σε λιγότερο βαθμό, στην ανάπτυξη του πνεύματος. Οι περισσότεροι από μας έχουμε ξεχάσει ότι δεν είμαστε μόνο μυαλό και θέληση, αισθήσεις και συναισθήματα, δηλαδή “ψυχή”. Είμαστε επίσης πνεύμα. Ο σύγχρονος άνθρωπος, κατά το μεγαλύτερο μέρος, έχει χάσει την επαφή με την γνησιότερη και υψηλότερη πλευρά του εαυτού του και το αποτέλεσμα αυτής της εσωτερικής αλλοτρίωσης μπορούμε να το δούμε πολύ απλά στην ανησυχία του, στην έλλειψη ταυτότητας και στην απώλεια της ελπίδας.
Συμπέρασμα
Πνευματικός είναι ο άνθρωπος που υπακούει στην οδηγία που δίνει το Πνεύμα του Θεού στο πνεύμα του (κάθετη σχέση ανθρώπου με τον Θεό).
Σαρκικός ή (αρχ) ψυχικός , είναι ο άνθρωπος που παρασύρεται από τα πάθη και τις επιθυμίες του και αποβλέπει μόνο στα του κόσμου. Η οριζόντια αυτή σχέση του ανθρώπου με τον κόσμο, μπορεί να αποβεί κατάρα, εφόσον ο ψυχικός ή σαρκικός άνθρωπος κυριαρχήσει με τα αμαρτωλά του πάθη και τις επιθυμίες.
Επομένως, δια του πνεύματος μας επιτυγχάνεται η κάθετη επικοινωνία μας με το Θεό και με τα μέσα που ορίζει ο αποκαλυπτικός λόγος Του.
Αντιθέτως η «ψυχή», ως ταυτισμένη με την εν γένει ζωή, έχει μια οριζόντια σχέση με τον κόσμο. Από τα δύο στοιχεία, ως αναφερόμενα στην άυλη πλευρά του ανθρώπου, μόνο το «Πνεύμα» μπορεί να αναφέρεται και να επικοινωνεί με το Θεό. Η «ψυχή» αντιθέτως, αναφέρεται στα του κόσμου, του υλικού και του άυλου.
Α’ ΚΟΡ 2:14 ψυχικὸς δὲ ἄνθρωπος οὐ δέχεται τὰ τοῦ Πνεύματος τοῦ Θεοῦ· μωρία γὰρ αὐτῷ ἐστι, καὶ οὐ δύναται γνῶναι, ὅτι πνευματικῶς ἀνακρίνεται.
Α’ ΚΟΡ 15:44 σπείρεται σῶμα ψυχικόν, ἐγείρεται σῶμα πνευματικόν. ἔστι σῶμα ψυχικόν, καὶ ἔστι σῶμα πνευματικόν. … 46 ἀλλ᾿ οὐ πρῶτον τὸ πνευματικὸν, ἀλλὰ τὸ ψυχικόν, ἔπειτα τὸ πνευματικόν.
ΙΑΚ 3:15 οὐκ ἔστιν αὕτη ἡ σοφία ἄνωθεν κατερχομένη, ἀλλ᾿ ἐπίγειος, ψυχική, δαιμονιώδης.
ΙΟΥΔ 1:19 Οὗτοί εἰσιν οἱ ἀποδιορίζοντες, ψυχικοί, Πνεῦμα μὴ ἔχοντες.