Αγία Τριάδα ονομάζεται το σύνολο των προσώπων (υποστάσεων) με τα οποία ο Θεός φανερώνεται στην Αγία Γραφή. Δηλαδή Ο Θεός είναι Ένας Τριαδικός, επειδή έχει μία ουσία (φύση), και τρία πρόσωπα (υποστάσεις). Τα τρία πρόσωπα ή υποστάσεις είναι Ο Πατήρ, Ο Υιός και Το Άγιο Πνεύμα, τα οποία είναι αδιαίρετα και ομοούσια κατά τη θεότητα, έχουν την ίδια δύναμη και κοινή Θεία ουσία. Η τριαδικότητα του Θεού αποτελεί ένα από τα κυριότερα δόγματα που αποδέχεται η πλειοψηφία των εκκλησιών του χριστιανικού κόσμου, το οποίο είναι γνωστό και ως Τριαδικό Δόγμα.
Ο τριαδικός Θεός περιγράφεται θεολογικά ως “Τρισυπόστατη Μονάδα” η οποία φανερώνεται με ενέργειες και έργα στην κτίση και την ιστορία. Έχει μεν τρία πρόσωπα, αλλά αυτά τα τρία πρόσωπα δεν αποτελούν τρεις ξεχωριστούς Θεούς, αλλιώς ο Χριστιανισμός δεν θα ήταν μονοθεϊστική αλλά τριθεϊστική θρησκεία. Κατά το δόγμα, ο λόγος που ο τριαδικός Θεός είναι ένας, αν και με τρεις υποστάσεις, είναι η απουσία χώρου και χρόνου. Ο χώρος και ο χρόνος διαφοροποιούν τις ανθρώπινες υποστάσεις μεταξύ τους, ώστε τα διαφορετικά πρόσωπα να αποτελούν διαφορετικούς ανθρώπους. Επειδή όμως ο χώρος και ο χρόνος είναι δημιουργήματα του Θεού, Εκείνος δεν υπόκειται σε αυτούς. Έτσι έχουμε το μυστήριο (ακατάληπτο για τους ανθρώπους) της Αγίας Τριάδας.
Στην εκκλησιαστική ιστορία, η ταυτότητα της ουσίας και η διάκρισή της σε Τρία Πρόσωπα οδήγησε συχνά σε “αιρετικές” ερμηνείες.
Αγνοώντας αυτή τη διάκριση, μερικές θρησκείες όπως το Ισλάμ, παραποιούν την Αγία Τριάδα στην προσπάθειά τους να την αντικρούσουν. Το Κοράνι, για παράδειγμα, προειδοποιεί: Μην πείτε “Τρεις” … Ο Αλλάχ δεν είναι παρά ένας Θεός (Σούρα 4: 171). Αυτό έχει προφανώς ως στόχο να καταγγείλει την Τριάδα. Αλλά η Τριάδα δεν είναι μια επιβεβαίωση τριών θεών. Οι Χριστιανοί είναι Μονοθεϊστές. Έτσι, όταν το Κοράνι επιμένει ότι δεν υπάρχουν άλλες “θεότητες εκτός από τον Αλλάχ» (Σούρα 5: 116), αυτό είναι άσχετο με την πίστη μας. Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι συμφωνούν ότι υπάρχει μόνο ένας Θεός. Αυτό στο οποίο διαφωνούν, είναι η εσωτερική φύση του ενός αληθινού Θεού.
Μόλις το δόγμα της Τριάδας γίνει κατανοητό σωστά, δεν μπορεί να απορριφθεί τόσο εύκολα. Βεβαίως, δεν μπορούμε να εννοήσουμε πλήρως με το περιορισμένο μας μυαλό την Τριάδα, αφού είμαστε πεπερασμένα πλάσματα που προσπαθούν να καταλάβουν έναν άπειρο Θεό. Ο Θεός είναι μοναδικός (Ησαΐας 46: 5), και τίποτα άλλο στην εμπειρία μας δεν είναι ανάλογο με Αυτόν ώστε να μπορούμε να τον εννοήσουμε με την συνηθισμένη μας μέθοδο του συγκριτισμού.
Στην πραγματικότητα, οι διάφορες προσπάθειες αναλογικής επεξήγησης της Τριαδικότητας που οι άνθρωποι έχουν δώσει κατά καιρούς, τείνουν να απεικονίζουν καλύτερα κάποια αίρεση παρά τον Τριαδικό Θεό. Για παράδειγμα, ο παραλληλισμός της Τριάδας με το νερό που ενώ είναι μία ουσία μπορεί να λάβει τρεις μορφές (στερεό, υγρό, αέριο), απεικονίζει την αίρεση της “Μονταλισμού”, γιατί ένα μόριο νερού έχει μόνο μία λειτουργία κάθε φορά και δεν μπορεί να υφίσταται και στις τρεις μορφές του ταυτόχρονα. Ο Θεός όμως είναι ταυτόχρονα και Πατέρας, και Υιός και Πνεύμα Άγιο.
Δεν θα πρέπει κάποιος να απορρίψει την έννοια του Τριαδικού Θεού μόνο και μόνο επειδή είναι δύσκολο να απεικονιστεί η έννοια ή ακόμα και να εννοηθεί. Είναι μια λογική αλήθεια, αποκαλύπτεται στην Αγία Γραφή, και ως εκ τούτου μπορούμε να την δεχτούμε ακόμα και αν δεν μπορούμε να την κατανοήσουμε διανοητικά.
Η Θεολογία δεν είναι το μόνο πεδίο στο οποίο η αλήθεια μπορεί να είναι πιο περίπλοκη από ότι κανείς μπορεί να εννοήσει. Για παράδειγμα, όταν οι μαθητές του Δημοτικού διδάσκονται για τους αρνητικούς αριθμούς, μπορεί να δυσκολεύονται να καταλάβουν πώς κάτι μπορεί να είναι μικρότερο από το μηδέν. Εάν αρχίζουμε με μια στοίβα κερμάτων και τα απομακρύνουμε ένα προς ένα, η αφαίρεση δεν είναι πλέον δυνατή όταν όλα τελειώσουν! Το ίδιο συμβαίνει όταν το ανθρώπινο μυαλό προσπαθεί να συλλάβει την έννοια του απείρου. Δεν έχουμε κάτι ανάλογο ώστε να συγκρίνουμε για να εννοήσουμε. Αυτό δεν σημαίνει ότι το άπειρο δεν είναι μια πραγματικότητα όπως ακριβώς άπειρος είναι ο ίδιος ο Θεός.
Ωστόσο, όσο αντιφατικό μοιάζει να είναι το δόγμα του Τριαδικού Θεού, άλλο τόσο μπορεί να εξηγηθεί και επιστημονικά. Παρατηρήστε πως ο αθεϊστής εξελικτικός βιολόγος Richard Lewontin, παρέχει μια αναπάντεχη στήριξη και πραγματικά υπερασπίζεται την Τριάδα ενάντια σε εκείνους που την απορρίπτουν βιαστικά ως παράλογη. “Αυτό που φαίνεται παράλογο εξαρτάται από την προκατάληψη ενός ατόμου. Ο Carl Sagan δέχεται, όπως και εγώ, την δυαδικότητα του φωτός, η οποία είναι ταυτόχρονα κύμα και σωματίδιο, αλλά πιστεύει ότι η ομοουσιότητα του Πατρός, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, το μυστήριο της Αγίας Τριάδος «είναι πολύ μεγάλο πρόβλημα». Η δυαδικότητα του φωτός είναι αποδεκτή, αλλά η τριαδικότητα της Αγίας Τριάδας, αποτελεί υπερβολή! Αν ορισμένες λειτουργίες αυτού του κόσμου, όπως το φως, τα υποατομικά φαινόμενα και η θεωρία της σχετικότητας υπερβαίνουν το μυαλό μας, πόσο περισσότερο μπορεί να είναι δύσκολη η πλήρης κατανόηση της υπερβατικής φύσης του Δημιουργού όλων αυτών των παραπάνω εννοιών!
Η Αγία Τράδα στη Βίβλο
Αν και η φράση “Αγία Τριάδα” δεν υπάρχει αυτολεξεί στην Αγία Γραφή, υπάρχουν αρκετά εδάφια που επιβεβαιώνουν την τρισυπόστατη φύση του Θεού:
O Πατέρας είναι Θεός
Α´ ΚΟΡ 8:6 αλλ’ εις ημάς είναι εις Θεός ο Πατήρ, εξ ου τα πάντα και ημείς εις αυτόν, και εις Κύριος Ιησούς Χριστός, δι’ ου τα πάντα και ημείς δι’ αυτού.
O Υιός του Ιησούς είναι Θεός
ΙΩΑ 1:1 Εν αρχή ήτο ο Λόγος, και ο Λόγος ήτο παρά τω Θεώ, και Θεός ήτο ο Λόγος.
ΙΩΑ 5:18 Διά τούτο λοιπόν μάλλον εζήτουν οι Ιουδαίοι να θανατώσωσιν αυτόν, διότι ουχί μόνον παρέβαινε το σάββατον, αλλά και Πατέρα εαυτού έλεγε τον Θεόν, ίσον με τον Θεόν κάμνων εαυτόν.
ΠΡΑΞ 5:3 Είπε δε ο Πέτρος· Ανανία, διά τι εγέμισεν ο Σατανάς την καρδίαν σου, ώστε να ψευσθής εις το Πνεύμα το Άγιον και να κρατήσης από της τιμής του αγρού; 4 Ενώ έμενε, δεν ήτο σου; και αφού επωλήθη, δεν ήτο εν τη εξουσία σου; διά τι έβαλες εν τη καρδία σου το πράγμα τούτο; δεν εψεύσθης εις ανθρώπους, αλλ’ εις τον Θεόν.
Το Πνεύμα είναι Θεός
Ιωα 4:24 Ο Θεός είναι Πνεύμα, και οι προσκυνούντες αυτόν εν πνεύματι και αληθεία πρέπει να προσκυνώσι.
Β’ Κορ 3:17 Ο δε Κύριος είναι το Πνεύμα· και όπου είναι το Πνεύμα του Κυρίου, εκεί ελευθερία.
Ένας Θεός
Όμως γνωρίζουμε ότι υπάρχει μόνο ένας Θεός, άρα η πίστη μας είναι ότι ο Θεός είναι ένας σε 3 θεϊκές υποστάσεις.
ΜΑΤΘ 3:16 Και βαπτισθείς ο Ιησούς ανέβη ευθύς από του ύδατος· και ιδού, ηνοίχθησαν εις αυτόν οι ουρανοί, και είδε το Πνεύμα του Θεού καταβαίνον ως περιστεράν και ερχόμενον επ’ αυτόν· 17 και ιδού φωνή εκ των ουρανών, λέγουσα· Ούτος είναι ο Υιός μου ο αγαπητός, εις τον οποίον ευηρεστήθην.
Β´ ΚΟΡ 13:14 Η χάρις του Κυρίου Ιησού Χριστού και η αγάπη του Θεού και η κοινωνία του Αγίου Πνεύματος είη μετά πάντων υμών· αμήν.
Α´ ΠΕΤ α:2 εκλεκτούς κατά πρόγνωσιν Θεού Πατρός, διά του αγιασμού του Πνεύματος, εις υπακοήν και ραντισμόν του αίματος του Ιησού Χριστού· πληθυνθείη χάρις και ειρήνη εις εσάς.
ΜΑΤΘ κη:19 Πορευθέντες λοιπόν μαθητεύσατε πάντα τα έθνη, βαπτίζοντες αυτούς εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος,
Α´ ΙΩΑ ε:7 Διότι τρεις είναι οι μαρτυρούντες εν τω ουρανώ, ο Πατήρ, ο Λόγος και το Άγιον Πνεύμα, και ούτοι οι τρεις είναι έν·
ΙΩΑ ι:30 Εγώ και ο Πατήρ εν είμεθα. 31 Επίασαν λοιπόν πάλιν οι Ιουδαίοι λίθους, διά να λιθοβολήσωσιν αυτόν. 32 Απεκρίθη προς αυτούς ο Ιησούς· Πολλά καλά έργα έδειξα εις εσάς εκ του Πατρός μου· διά ποίον έργον εξ αυτών με λιθοβολείτε; 33 Απεκρίθησαν προς αυτόν οι Ιουδαίοι, λέγοντες· Περί καλού έργου δεν σε λιθοβολούμεν, αλλά περί βλασφημίας, και διότι συ άνθρωπος ων κάμνεις σεαυτόν Θεόν.
ΕΦΕΣ δ:4 Έν σώμα και έν Πνεύμα, καθώς και προσεκλήθητε με μίαν ελπίδα της προσκλήσεώς σας· 5 είς Κύριος, μία πίστις, έν βάπτισμα· 6 είς Θεός και Πατήρ πάντων, ο ών επί πάντων, και διά πάντων, και εν πάσιν υμίν.